فاطمه سلام الله علیها از دیده گاه قرآن(مبحث پنجم)

آیه ششم :

((و یطعمون الطعام على حبه مسکینا و یتیما و اسیرا))((انما نطعمکم لوجه الله لا نرید منکم جزاءا ولا شکورا))

((آنانکه )، در راه دوستى خدا طعام (خود) را به فقیر و یتیم و اسیر مى دهند، (و مى گویند) ما فقط براى رضاى خدا بشما طعام مى دهیم و از شما هیچ پاداشى و سپاسى هم نمى طلبیم )) از این آیه هم در منقبت حضرت صدیقه زهراء سلام الله علیها مى توان استفاده کرد:

این موضوع هم از مسلمات فریقین (شیعه و سنى ) است که یقینا حضرت صدیقه سلام الله علیها از جمله اشخاصى است که سوره ((هل اتى )) درشان آنها نازل شده است و هیچکس در این مطلب که این سوره در فضائیل اهل بیت است (و حضرت صدیقه سلام الله علیها نیز یکى از آنان مى باشد) هیچگونه اشکالى را عنوان نکرده است .

ما ابتدا حدیثى را که ((ابن عباس )) راورى آن است ، نقل مى کنیم ، و بعد به بررسى سند روایت و ذکر نام راویان حدیث مى پردازیم .

((قال ابن عباس رضى الله عنه آن الحسن والحسین مرضا فعادهما رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فى ناس معه ، فقالوا: یا ابالحسن لو نذرت على ولدک . فنذر على و فاطمة و فضة جاریة لهما، آن برئا مما بهما، آن یصوموا ثلاثه ایام ، فشفیا و ما معهم شبى فاستفرض على من شمعون الخیبرى الیهودى ثلاث اصواع من شعیر فطحنت فاطمة صاعا و اختبزت خمسة اقراص على عددهم فوضعوها بین ایدیهم لیفطروا، فوقف علیهم سائل فقال : السلام علیکم اهل بیت محمد، مسکین من مساکین المسلمین . اطعمونى اطعمکم الله من موائد الجنة فاثروه و با توالم یذوقوا الا الماء و اصبحوا صیاما، فلما امسوا و وضعوا الطعام بین ایدیهم وقف علیهم یتیم فاثروه ، و وقف علیهم اسیر فى الثالثة ففعلوا مثل ذلک ، فلما اصبحوا اخذ على رضى الله عند بیدالحسن والحسین و اقبلوا الى رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فلما ابصرهم و هم یرتعشون کالفراخ من شدة الجوع . قال : ما اشد ما یسوءنى ما ارى یکم ؟! و قام فانطلق معهم ، فراى فاطمة فى محرابها قد التصق ظهرها ببطنها، و غارت عیناها، فساءه ذلک ، فنزل جبرئیل و قال : خذها یا محمد؟ هناک الله فى اهل بیتک فاقراه السورة .))

((ابن عباس )) مى فرماید: حسنین (ع ) بیمار شدند، پیامبر(ص ) با جمعى از مردم به عیادت آنان آمدند برخى پیشنهاد کردند یا ((ابالحسن )) چه خوب است براى شفاى فرزندانت نذرى بنمائى ، آنگاه على (ع ) و فاطمه (ع ) و فضه (که جاریه آنها بود) نذر کردند که اگر حسنین (ع ) شفا یافتند سه روز روزه بگیرند هنگامیکه حسنین (ع ) سلامتى خود را باز یافتند در خانه على (ع ) چیزى براى افطار موجود نبود، لذا امیرالمؤ منین سلام الله علیه از شمعون یهودى خیبرى سه صاع جو وام گرفت ، و فاطمه سلام الله علیها از یک صاع آن پنج قرص نان پخت و در سفره افطار نهاد، هنگامى که آماده افطار شدند، نداى سائلى برخاست : سلام بر شما اى خاندان محمد(ص )، مسکینى از مساکین مسلمین بر در خانه شما آمده است ، اطعام کنید، خدا از مائده هاى بهشتى شما را روزى فرماید، خاندان وحى نان افطار خود را ایثار کردند، و فضه نیز تبعیت از آنان نمود و همگى شب را بدون غذا صبح کردند و جز آب چیز دیگرى به کامشان نرسید....

فرداى آن شب را نیز روزه گرفتند، و چون شب فرا رسید، و نان افطارشان در سفره نهاده شد، یتیمى بر در خانه آمد و باز، به همان ترتیب همگى غذاى خود را به آن یتیم ایثار کردند. روز سوم ، اسیرى از راه رسید و مطالبه طعام کرد، بار سوم نیز آنچه در سفره بود (قبل از افطار) از طرف خاندان پیامبر به آن اثر ایثار شد.

صبح روز چهارم ، على سلام الله علیه دست حسنین (ع ) را گرفت و به سوى رسول خدا(ص ) روان گردیدند، پیامبر اکرم (ص ) هنگامیکه چشمش به حسنین (ع ) افتاد که همانند مرغکان از شدت گرسنگى مى لرزیدند، فرمود:

چه سخت است براى من که شما را به این حال مى بینم ، رسول خدا(ص ) فورا از جاى برخاست و همراه آنان به خانه حضرت زهرا(ع ) آمد، و او را محراب عبادتش مشاهده فرمود، اما چه مشاهده اى ، از شدت گرسنگى بطن مبارکش به پشت چسبیده ، و چشمهایش در گودى نشسته بود.... از این منظره پیامبر اکرم (ص ) بسیار افسرده خاطر گردید، در آن هنگام جبرئیل فرود آمد و چنین گفت : بگیر یا محمد(ص )، مبارک باد بر تو این خاندان تو و سپس سوره ((هل اتى )) را قرائت نمود.))

روایت که نقل شد مورد تاءیید و تصدیق پیشوایان علمى حضرات (سنى و شیعه ) و عموم مسلمین مى باشد، و اینک نام دانشمندانى از اهل سنت که این روایت را نقل کرده اند:

((ابو جعفر اسکافى )) متوفاى 240 ه‍ ق - حکیم ترمذى متوفاى 285 ه‍ ق - محمدبن جلیل طبرى متوفاى 310 ه‍ ق - ابن عبدربه متوفاى 328 ه‍ ق - حاکم ابوعبدالله نیشابورى متوفاى 405 ه‍ ق - حافظ ابن مردویه متوفاى 416 ه‍ ق - ابواسحاق ثعلبى مفسر کبیر متوفاى 427 ه‍ ق - ابوالحسن واحدى مفسر کبیر متوفاى 468 ه‍ ق - حافظ ابوعبدالله اندلسى حمیدى متوفاى 488 ه‍ ق - ابوالقاسم زمخشرى در کشاف متوفاى 538 ه‍ ق - اخطب خوارزمى متوفاى 568 ه‍ ق - حافظ ابوموسى متوفاى 581 ه‍ ق - ابوعبدالله رازى متوفاى 606 ه‍ ق - شرخانى متوفاى 643 ه‍ ق - محمدبن طلحه شافعى متوفاى 652 ه‍ ق - ابوالمظفرسبط ابن جوزى متوفاى 654 ه‍ ق - عزالدین عبدالحمید متوفاى 655 ه‍ ق - حافظ ابوعبدالله گنجى شافعى متوفاى 658 ه‍ ق - قاضى ناصرالدین بیضاوى متوفاى 685 ه‍ ق - حافظ محب الدین طبرى متوفاى 694 ه‍ ق - حافظ ابو محمد ابوحمزه عضدى اندلسى متوفاى 699 ه‍ ق - حافظ الدین نسفى متوفاى 701 ه‍ ق - شیخ السلام حموئى متوفاى 722 ه‍ ق - نظام الدین قمى نیشابورى مفسر معروف متوفاى قرن هشتم هجرى - علاءالدین على بن محمد خازن بغدادى متوفاى 741 ه‍ ق - قاضى عضدالدین ایجى متوفاى 756 ه‍ ق - حافظ ابن حجر متوفاى 852 ه‍ ق - حافظ جلال الدین سیوطى متوفاى 911 ه‍ ق - ابوسعود عمادى حنفى متوفاى 982 ه‍ ق - شیخ اسماعیل بروسى متوفاى 1137 ه‍ ق - شوکائى متوفاى 1173 ه‍ ق - محمد سلیمان محفوظ از علماى قرن دوازدهم ، و علاوه بر آنها جماعتى دیگر از علماء عامه این حدیث شریف را در ذیل آیه مذکور آورده اند.

آیه هفتم :

((انا عرضنا الامانه على السوات و الارض و الجبال فابین ان یحملنها و اشففن منها و حملها الانسان انه کان ظلوما جهولا)) (1)

آیه مذکور نیز از آیاتى است که در اثبات ولایت حضرت صدیقه سلام علیها مى توان از آن استفاده کرد امانتى که خداى تعالى به آسمانها و زمین و کوهها عرضه کرده است و آنها زیر بار نرفته اند، و این همان امانت ولایت پیامبر اکرم (ص ) و امیرالمؤ منین و فاطمه و حسنین علیهم السلام و ائمه بعد از آنان مى باشد.

((مفضل بن عمر)) مى گوید حضرت صادق سلام الله علیه فرمود:

((آن الله تبارک و تعالى خلق الارواح قبل الاجساد بالفى عام فجعل اعلاها و اشرفها ارواح محمد و على و فاطمة والحسن والحسین و الائمه بعد هم صلوات الله علیهم فعرضها على السماوات و الارض و الجبال ، فغشیها نورهم ، فقال الله تبارک و تعالى للسماوات و الارض و الجبال : هولا احبائى و اولیائى و حججى على خلقى و ائمة بریتى ما خلقت خلقا احب الى منهم ، و لمن تولاهم خلقت جنتى ، و لمن خالفهم و عاداهم خلقت نارى .. فولایتهم امانة عند خلقى ، فایکم یحملها باثقالها و یدعیها لنفسه دون خیرتى ؟ فابت السماواتت و الارض و الجبال ان یحملنها و اشفقن من ادعاء منزلنها و تمنى محلها من عظمة ربها، فلما اسکن الله عزوجل آدم و زوجته الجنة قال لهما: ((کلا منها رغدا حیث شئتما ولا تقربا هذه الشجرة فتکونا من الظالمین )) فنظرا الى منزلة محمد و على و فاطمة والحسن والحسین و الائمة بعدهم فوجداها اشرف منازل اهل الجنة فقالا: یا ربنا لمن هذه المنزلة ؟ فقال الله جل جلاله : ارفعا رؤ وسکما الى ساق عرشى ، فرفعا رؤ وسهما فوجدا اسم محمد، و على ، و فاطمة ، والحسن والحسین و الائمة صلوات الله علیهم مکتوبة على ساق العرش بنور من نور الجبار جل جلاله ، فقالا: یا ربنا ما اکرم اهل هذه المنزلة علیک ! و ما احبهم الیک ! و ما اشرفهم لدیک ! فقال الله جل جلاله : لولاهم ما خلقتکما، هولاء خزنة علمى و امنائى على سرى ))

((خداى تعالى ارواح را دو هزار سال قبل از خلقت بدنها افرید، و از اولین و آخرین ، از آدم ابوالبشر تا روز قیامت ، شریف ترین ، و برترین روحها، ارواح محمد، على ، فاطمه و حسنین و ائمه نه گانه از نسل حسین بن على (یعنى چهارده معصوم (ع )) هستند که خداى تعالى آنان را بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه کرد، نور چهارده معصوم همه جا را فرا گرفت و جهانگیر شد، آنگاه از جانب حق تبارک و تعالى خطاب آمد که اینانند دوستان و اولیاء من ، و اینها هستند حجتهاى من بر همه مخلوقات من . (لذا حضرت صدیقه سلام الله علیها، حجت الله و ولیة الله است به نص خود حضرت احدیت (جلت عظمته ) هیچیک از آفریدگانم نزد من محبوبتر از آنان نیست ، بهشتم را براى دوستان آنها، و آتش ‍ دوزخم را براى مخالفین و اذیت کنندگان آنان آفریده ام ، پس ولایتشان امانت من است در نزد مخلوقاتم ... به جز این برگزیدگان من ، آیا کیست که بتواند این بار امانت را با تمام سنگینش بر دوش کشد و یا مدعى این مقام باشد؟....

هنگامى که خداى عزوجل آدم و همسرش حوا را در بهشت ساکن گردانید و آنها به مکان و منزلت چهارده معصوم صلوات الله علیهم نظر افکندند و مشاهده کردند که مقامات آنان اشرف منازل اهل بهشت است ، عرض کردند:

پروردگارا، این مقام والاى چه کسانى است ؟

خطاب آمد که سر بلند کنید و به ساق عرش من نظر افکنید. آدم و حوا، هنگامى که سر به سوى عرش الهى بلند کردند، مشاهده کردند که نام محمد، على ، فاطمه ، حسن ، و حسین و ائمه بعد از آنها با خط نور از جانب خداى جبار بر ساق عرش نوشته شده است ، عرض کردند:

پروردگارا، این چه کرامتى است که به این چهارده تن داده اى ، و این مقام و منزلتى است که به آنان عطا فرموده اى ؟ خدایا، سبب چیست که این موجودات در نزد تو شریف ترین و محبوب ترین مخلوقاتند، خداى عزوجل فرمود:

یا آدم ، اگر این چهارده تن نبودند تو و همسرت را نمى آفریدم ، اینان خزانه داران علم من و امینان اسرار من هستند.

بنابر این حضرت صدیقه زهراء سلام الله علیهما یکى از گنجوران دانش و امانت داران اسرار خدائى است .

در ادامه روایت شریفه پس از اینکه حضرت صادق (ع ) موضوع ارتکاب ترک اولاى آدم و حوا را شرح مى دهد چنین مى فرماید:

((فلما ارادالله عزوجل ان یتوب علیهما جائهما جبرئیل فقال لهما: انکما ظلمتنا انفسکما بتمنى منزلة من فضل علیکما، فجزاؤ کما ما قد عوقبتما به من الهبوط من جوارالله عزوجل الى الرضه ، فسلاربکما بحق الاسماء التى رایتموها على ساق العرش حتى یتوب علیکما فقالا: اللهم انا نساللک بحق الاکرمین علیک محمد، و على ، و فاطمة ، والحسن ، والحسین ، و الائمة الا تبت علینا و رحمتنا)) فتاب الله علیهما، انه هوالتواب الرحیم ، فلم یزل انبیاءالله بعد ذالک یحفظون هذه الامانة و یخبرون بها، اوصیاءهم و المخلصین من اممهم ...))

((هنگامى که خداى عزوجل اراده فرمود توبه آدم و حوا را قبول کند، جبرئیل نازل شد، و خطاب به آنها چنین گفت :

شما بر نفس خود ستم روا داشتید، اینک از پروردگار خود بخواهید که به حق آن نامهائى که برساق عرش الهى مشاهده کردید، توبه شما را قبول فرماید. آنگاه آدم و حوا چنین معروض داشتند:

پروردگارا، از تو درخواست مى کنیم به حق محمد، على ، فاطمه ، حسن و حسین و ائمه (علیهم السلام ) که نزد تو از همه گرامى ترند، توبه ما را بپذیرى و ما را مشمول رحمت خود قرار دهى و بعد از آنکه آدم و حوا این دعا را خواندند و این توسل بجاى آوردند، خداى تعالى توبه آنها قبول فرمود، بدرستیکه اوست بسیار توبه پذیر و مهربان ))

در ادامه حدیث ، حضرت صادق سلام الله علیه مى فرماید:

بعد از این جریان ، فرستادگان الهى ، در سایه ولایت چهارده معصوم (ع ) نگهدارنده این امانت و معرف آن بوده اند، و به اوصیاء خود و مخلصین امت خویش نیز این موضوع را بیان مى کردند.

در نتیجه حضرت صدیقه زهرا سلام الله علیها نیز ((ولیه )) انبیا بوده است چنانکه پیغمبر اعظم و على و یازده امام دیگر سلام الله علیهم ولى آنها بوده اند، یعنى عمه انبیا به خضوع و فروتنى و در مقابل این چهارده وجود مقدس ایمان و اعتقاد داشته اند، چنانکه در بعضى از احادیث آمده است که از جمله اعمال امت حضرت موسى و حضرت عیسى در زمان نبوت آن دو پیامبر، ذکر صلوات بر محمد و آل محمد بوده است ، و این خود نشان دهنده اعتراف بر ولایت چهارده معصوم (ع ) مى باشد.

از امام سلام الله علیه سؤ ال مى کنند که منظور از صلوات چیست ؟ حضرت مى فرماید: صلوات اعتراف به ولایت محمد و آل محمد است و سپس اضافه مى نماید که این ولایت ، همان است که خدا مى فرماید:

و ذللک قول الله عزوجل :

((انا عرضنا الامانه على السماوات و الارض والجبال ، فا بین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان ، انه کان ظلوما جهولا))

این بود هفت آیه اى که برا ی شناسائى مقام والاى حضرت صدیقه سلام الله علیه مى توان از آنها استفاده کرد.

××××××

پاورقی:1- فاطمة الزهرا علیهاسلام  - مؤ لف : گفتار علامه امینى